آدنیوم ADENIUM

آدنیوم Adenium

آدنیوم یک درختچه زیبا و قابل توجه است که اغلب در آفریقا ، عربستان ، تایلند و … یافت می شود . اما این گیاه مقاوم در سایر نقاط جهان نیز وجود دارد. اما در سایر کشور ها این گیاه معمولا به عنوان بنسای و در گلدان کاشته می شود.

شاخ و برگ : این درختچه دارای ساقه گوشتی و شاخه های ضخیم است . برگ های این گیاه به صورت بیضی و در سایز های متفاوت (۵ تا ۱۷ سانتی متر ) دیده می شود . سایز برگ ها معمولا به نوع گونه و محل نگهداری بستگی دارد .

گلدهی : گل این گیاه برای چندین هفته در بهار ظاهر می شود .

نگهداری آدنیوم

جنس آدنیوم معمولا با نام هایی چون رز صحرا (desert rose) ، رز کارو (Karoo rose)  ، زنبق ایمپالا (impala lily) ، ستاره سابی  (Sabi star )، یا آدنیوم (adenium)  شناخته می شود.

 دو گونه رشد به صورت معمول برای آدنیوم در نظر گرفته می شود . در نوع اول آدنیوم به صورت یک درختچه کوچک رشد کرده و در نوع دوم آدنیوم به عنوان یک درختچه کوتوله یا بنسای رشد می کند.

هر دو نوع زیبایی مخصوص به خود را داشته و در هر دو نوع ساقه ها می پیچند و گیاه گل های بزرگی تولید می کند که چشمگیر هستند.

برخلاف زیبایی چشمگیر ، این گیاه به ندرت به عنوان گیاهی بزرگ پرورش داده می شود. شهرت آدنیوم معمولا به علت رشد کم سرعتش است. اما به صورت کلی اگر از این گیاه مراقبت صحیح و مناسب صورت بگیرد رشد آن سریع خواهد بود .

کلید موفقیت در پرورش آدنیوم: آنها گیاهان صحرایی نیستند.

یکی از تغییرات اساسی که در پرورش آدنیوم برای رشد مطلوب باید در نظر گرفته شود ، رشد آدنیوم به صورت مطلوب است .

 یکی از باورهای عمومی بین مردم این است که این گیاه نمی تواند در مقابل آبیاری خوب مقاومت کند. دو قانون اساسی در پرورش آدنیوم باید در نظر گرفته شود. :

۱-  خاک آدنیوم را مرطوب نگه دارید.

۲-زمانی که گیاه در حالت خفتگی به سر می برد خاک را خشک نگه دارید.

آبیاری :

رشد بعضی از گونه های گیاهی در بیابان به این منظور نیست که این گیاهان باید در تنش آبی و کمبود آب قرار بگیرند.

  بسیاری از گیاهانی که در شرایط خشک و صحرا رشد می کنند در گذشته گیاهان گرمسیری بوده اند که به علت تغییرات اقلیم با شرایط خشک سازگار شده اند.

آدنیوم ها نیز از این دسته گیاهان هستند و در این سازگاری شرایط مطلوب خود را برای رشد از دست داده و تنها در حد بقا در صحرا ها باقی مانده اند.

تمامی گونه های آدنیوم به جز A.socotranum  به آبیاری فراوان در آب و هوای گرم پاسخ مثبت می دهند. خاک آدنیوم را در تمامی طول فصل رشد مرطوب نگه دارید .

آدنیوم ها از جمله گیاهان ریشه محدود هستند که در روزهای گرم نیازمند آبیاری روزانه است . این گیاه در فیلیپین و هند به عنوان گیاه حاشیه ای در فضای سبز کاشته می شود . میانگین بارش در این کشورها در سال حدود ۱۵۰۰ میلی متر است.

حتی گونه های  A.obesum  و  A.swazicum که نیازمند خواب هستند اگر دمای اتاق ۲۷ درجه سانتی گراد در روز و ۱۰ درجه سانتی گراد در شب باشد نیاز به آبیاری دارند ، اما اجازه بدهید سطح خاک نسبتا خشک شود و بعد آبیاری نمایید.

اگر رنگ  برگ های گیاه  شما تمایل به زرد پیدا کرد ، تکرار آبیاری را بیشتر کنید . اما اگر تنه گیاه باریک و کشیده شد ، آبیاری را کم کنید . در این حالت گیاه شما مستعد به پوسیدگی ریشه خواهد بود .

آدنیوم ها گیاهانی حساس به آبیاری بیش از حد هستند .در فصول خنک آبیاری بیش از حد و در فصول گرم آبیاری اشباع در صورت فقدان زهکش سبب پوسیدگی ریشه و طوقه خواهد شد .

برای جلوگیری از پوسیدگی ریشه ، از ابیاری بیش از حد خودداری کرده و گلدانی را انتخاب کنید که زهکش مناسب و کافی داشته باشد.

نور :

آدنیوم ها نیازمند شدت نور بالا در حدود ۵۰۰۰ تا ۸۰۰۰ فوت کندل ( نور خورشید در هوای خشک حدود ۱۰۰۰۰ فوت کندل شدت دارد )  هستند . این گیاه اگر کمتر از نیمی از روز نور دریافت کند به صورت علفی و باریک رشد می کند. در صحرا بهترین عملکرد آدنیوم در مکان هایی با ۳۰ تا ۵۰ درصد سایه اتفاق می افتد.  تنها گونه ای از آدنیون که مقاوت خوبی در گرمای فراوان از خود نشان می دهد Adenium swazicum  است.

گیاه در در تمام طول تابستان در یک جهت نسبت به نور خورشید قرار بدهید. اگر گلدان را بچرخانید ممکن است قسمتی از گیاه که در سایه قرار داشته است بسوزد .

 پاییز خطرناک ترین فصل برای این گیاه  به دلیل قدرت خورشید و پایین بودن آن به شمار می رود . گیاهان جوان باید از نور مستقیم خورشید تا زمانی که به ضخامت ۷ تا ۸ سانتی متر برسند دور بمانند.

دما:

بهترین دما برای آدنیوم ۳۰ تا ۳۵ درجه با رطوبت نسبتا بالا است . اما رشد و گلدهی در دمای بالای ۳۸ درجه سانتی گراد متوقف می شود .

خواب در تمامی آدنیوم ها زمانی که دما  شب به صورت منظم به زیر ۱۰ درجه سانتی گراد برسد اتفاق می افتند . زمانی که گیاه به صورت کامل خشک و خفته شد می تواند دمای نزدیک به انجماد را تحمل کند . اما در این شرایط احتمال ابتلا به پوسیدگی ریشه افزایش می یابد . تمامی گونه های آدنیوم به جز A.swazicum  در دمای زیر -۲ درحه سانتی گراد آسیب شدید دیده و به صورت کامل خشک می شوند.

 تغذیه :

آدنیوم ها به تغذیه غنی و مداوم پاسخ خوبی می دهند. بهترین نوع تغذیه برای آدنیوم ها استفاده از کود های آرام رها در خاک و تزریق کود ۲۰- ۲۰-۲۰ به خاک بر اساس برنامه ای مشخص با آب آبیاری است.

دلیل اصلی رشد کند آدنیوم ، آبیاری و تغذیه نا مناسب است . اگر این دو اصل به خوبی رعایت شود گیاه شما به صورت باور نکردنی رشد پیدا می کند.

این گیاهان برای گلدهی و رشد نیازمند نیتروژن بالایی  هستند. اگر میزان نیتروژن کودی که شما استفاده می کنید کم باشد گیاه شما طویل و علفی شکل می شود . علاوه بر این در زمان گلدهی ، گل های از کیفیت مطلوبی برخوردار نخواهند بود .

زمستان گذرانی :

این گیاهان در شرایط آب و هوایی که  با یخبندان و سرما همراه است باید در گلدان کاشته شوند. برخی از گونه های آدنیوم از جمله Adenium obesum, A.swazicum, اگر دما زیر ۱۰ درجه سانتی گراد نشود نیاز به خفتگی ندارند.

شناخت خواب برای یک گیاه بسیار مهم است . زمان و عمق خواب در گونه های مختلف آدنیوم متفوات است. اولین و بارز ترین علائم خواب آدنیوم ریزش و زرد شدن ناگهانی برگ ها است . چند هفته پیش از این اتفاق ممکن است شما با کم شدن نیاز آبی گیاه خود مواجه شوید .

گاهی اوقات برگ های مسن به علت کوتاه شدن طول روز در پایین ریزش پیدا می کنند. در این صورت اگر برگ های جوان هنوز در حال رشد هستند نیاز به کاهش آبیاری نیست .

برخی اوقات به دلیل تغییرات ناگهانی آب و هوا ، کاهش آبیاری و … گیاه برخی از برگ های خود را از دست می دهد. تا زمانی که تنه گیاه برگ های جدید تولید می کند آبیاری را به حالت نرمال نگه دارید .

خواب در گونه های مختلف آدنیوم متفاوت است به عنوان مثاله در A.boehmianum and A.multiflorum  با ریزش کامل برگ ها همراه است اما درA.somalense andA.arabicum اگر آبیاری ادامه پیدا کنم برگ ها باقی می مانند.

اگر فضای شما به گونه ای است که گیاه نور کافی را دریافت نمی کند یا به صورت اجباری باید به خواب زمستانی برود ، آبیاری را در دمای زیر ۱۰ درجه یا زمانی که علائم خفتگی ظاهر می شود کم کنید .

گلدان را در مکانی که خنک ، خشک و به دور از یخ زدگی باشد قرار بدهید . در دوره خواب گیاه نیازمند نور نیست و نور کم نیز می تواند نیاز گیاه را برطرف کند.

درک پایان دوره خواب ادنیوم نیز از اهمیت زیادی برخوردار است . معمولا پوسیدگی ریشه به علت آبیاری زیاد در فصل بهار به علت تشخیص نادرست بیداری رخ می دهد و این اتفاق در گیاهانی که به تازگی جا به جا شده اند خطرناک تر است.

به عبارت دیگر تا زمانی که خاک آدنیوم کامل خشک نباشد ، اولین برگ ظاهر نمی شود . اما بهتر است در طول فصل زمستان ماهی یکبار به میزان کمی سطح خاک آدنیوم را مرطوب کنید تا آب مورد نیاز برای جوانه زنی در فصل بهار تأمین شود.

نزدیک به فصل بهار به گیاه خود توجه کنید و زمانی که اولین نشانه های رشد را در گیاه مشاهده کردید و اولین جوانه ظاهر شد آبیاری را به آرامی شروع کنید و به تدریج میزان آبیاری را افزایش بدهید.

گلدان

ریشه آدنیوم برای رشد نیازمند فضای کافی است . گیاهانی که برای رشد ریشه فضای کافی نداشته باشند حتی در صورت تغذیه و ابیاری کافی ، رشد کمی خواهند داشت.

گلدان های پلاستیکی ، رسی ، لعابداری گلدان های مناسبی برای آدنیوم به شمار می روند. اما به یاد داشته باشید به علت گسترش سریع ریشه ادنیوم نباید گلدان گران قیمتی تهیه کنید. بهتر است گلدان هایی با دیواره ضخیم و کاسه ای شکل را انتخاب کنید.

ترکیب خاک مورد استفاده برای آدنیوم بسیار متنوع بوده ، اما دو نکته در تعویض گلدان آدنیوم حائز اهمیت است:

۱- زهکشی مناسب و کافی برای جلوگیری از پوسیدگی ریشه

۲- ترکیب خاک باید ۴ واحد ماسه ، ۱ واحد پیت ماس و اسیدیته خاک باید بین ۵٫۵ تا ۸ باشد . البته در ترکیب خاک مناسب تجربه بهترین ترکیب را معرفی به شما نشان می دهد.

تعویض گلدان را زمانی که گیاه فعال است انجام بدهید. در فصل پاییز که گیاه به خواب می رود به دلیل شرایط ایجاد شده احتمال بیمار شدن و از بین رفتن وجود خواهد داشت .

اگر در هنگام جا به جایی گیاه ریشه بزرگ آسیب دید یا هوا به اندازه کافی گرم و خشک نیست تا ۱ هفته آبیاری انجام ندهید.

 اما اگر آسیب دیدگی به وجود نیامد بلافاصله بعد از تعویض گلدان آبیاری را انجام بدهید . تنش آبیاری ممکن است گیاه شما را تا تابستان سال آینده به خواب ببرد.

پس از جابه جایی گیاه توجه داشته باشید که به صورت ناگهانی گیاه را به نور آفتاب منتقل نکنید  و تدریجا این کار را انجام دهید . در صورت جا به جایی ناگهانی احتمال سوختگی ریشه وجود خواهد داشت .

آفات ، بیماری ، مشکلات

آفات به ندرت به آدنیوم هایی که بیرون از خانه رشد می کنند آسیب می زنند. گاهی اوقات برگ های جدید به دلیل آفاتی چون تریپس ها و پسیل ها که دیده نمی شوند از بین می روند.

برای کنترل این آفات از سم های سیستماتیک استفاده کنید . ممکن است مجبور باشید چندین بار از این درمان استفاده کنید.

با وجود سمی بودن گیاه آدنیوم ، گاهی اوقات جوندگان به تنه و ریشه گیاه آسیب می زنند.

بیشترین خسارت در فضای داخلی خانه توسط ، شپشک آرد آلود ، کنه تار عنکبوتی ، شته و مگس سفید اتفاق می افتد. ادنیوم به برخی از حشره کش ها حساس است در نتیجه در استفاده از حشره کش ها دقت کنید. از صابون های حشره کش و دیازینون  که برای گیاه مشکلی ایجاد نمی کنند با مشورت گیاه پزشک استفاده کنید.

ریشه این گیاه به پوسیدگی های ناشی از رطوبت از جمله فیتوفترا و پتیوم  حساس است . بهترین راه برای مواجه با این قارچ ها پیشگیری است ، اکثریت قارچ کش ها توانایی از بین بردن این قارچ ها را ندارند و قارچ کش هایی که برای این قارچ ها استفاده می شوند از قیمت بالایی برخوردار هستند.

استفاده از خاک با زهکشی مناسب و رعایت میزان آبیاری می تواند در پیشگیری در برابر این قارچ ها موثر واقع شود.

توجه داشته باشید هیچ گونه از علف کش ها با ماده فعال همانند اُریزالین (سورفلان) را استفاده نکنید . اکثریت گونه های خانواده خرزهره از جمله آدنیوم به این سم از خود حساسیت نشان می دهند. یک بار استفاده از این مواد باعث مرگ تدریجی گیاه شما خواهد شد.

 اتیوله شدن گیاه ( ضعیف و رشد باریک تنه ) به دلیل آبیاری بیش از حد یا کوددهی نامناسب ، نور نامناسب و تهویه نا مناسب به وجود خواهد آمد . بهبود گیاه در این وضعیت با تغییر شرایط و هرس تنه به راحتی امکان پذیر خواهد بود .

 مراقبت از نمونه بالغ

زمانی که گیاه شما به اندازه دلخواه رسید ، آبیاری و کوددهی را کاهش بدهید .  حتی اگر هوا گرم بود این کار را انجام دهید . آدنیوم بر اساس سازگاری که پیدا کرده حتی با ۲ بار آبیاری در ماه زنده خواهد ماند. گیاهانی که تحت شرایط تنش به رشد خود ادامه دهند بعد از مدتی به بسیاری از آفات و مشکلات مقاوم می شوند.

تکثیر

گیاه بالغ را می توان از طریق قلمه تکثیر کرد . قلمه های چوبی به احتمال زیاد ریشه می دهند اما ریشه دهی این گیاه چندین ماه طول می کشد .

 بهترین طول برای قلمه ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر است . پس از برش به صورت مورب ، قلمه را در داخل هورمون ریشه زایی قرار دهید و در یک محیط سبک مثل پرلیت ، شن و … قرار دهید .

بهترین دما برای ریشه زنی ۳۲ تا ۳۵ درجه سانتی گراد است . تحت این شرایط ریشه زایی ۲ تا ۴ هفته به طول می انجامد .

با آب آبیاری از قارچ کش مناسب استفاده کنید . به یاد داشته باشید اگر گیاه تحت تاثیر تنش ابی قرار بگیرد ریشه نخواهد داد . در نتیجه خاک را مرطوب نگه دارید .

پیوند زدن در آدنیوم یکی از روش های موفق تکثیر است و باعث افزایش رشد خواهد شد . گونه هایی از آدنیوم مانند A.swazicum که تنه باریکی دارند اگر بر روزی یک طوقه شکل گرفته پیوند زده شوند رشد خوبی خواهند داشت .

پیوند زدن برای قرار دادن چند گل بر روی یک شاخه می تواند مفید واقع شود . شکاف پیوند باید در حدود ۱ سانتی متر باشد و ساقه های ضخیم تر می توانند درصد گرفتن پیوند را افزایش بدهند .

افزایش آدنیوم از طریق بذر کاری ساده است . اما بدست آوردن بذر از گیاه به دلیل مشکل در بذر افشانی ساده نخواهد بود .

دانه ها معمولا یک هفته ای در دمای ۳۰ درجه سانتی گراد جوانه می زنند. قبل از کاشت بذر آن ها را با محلول قارچ کش تیمار کنید . بذر آدنیوم معمولا رشد سریعی دارد .

رشد گونه ای بزرگ از آدنیوم

تمامی گونه های آدنیوم توانایی رشد سریع را دارند. پرورش گونه های بزرگ آدنیوم نیازمند پیوند زدن های متعدد در ۲ تا ۳ سال اول است . معمولا آدنیوم تا زمانی که بلوغ نرسیده است رشد زیادی دارد و گیاهان بالغ سرعت رشد کمتری خواهد داشت .

منبع : طراحان منظر